|
Enkele Vlaamse woon- en zorgcentra experimenteren met fingerfood. Daarbij mogen ouderen die moeilijk zelfstandig kunnen eten, hun vingers gebruiken. ‘Zo kunnen ze hun zelfstandigheid terugwinnen.’
Scherpenheuvel
De bewoners van het woon- en zorgcentrum Ster der Zee in Scherpenheuvel zitten net aan tafel voor het avondmaal. Met zo’n vijftien zijn ze op de afdeling voor zwaar dementerende personen. Een verpleegster snijdt voor een man een boterham in kleine stukjes. ‘Een niet-gesneden boterham alleen opeten, lukt voor hem niet meer’, knikt ze. Op termijn wil het zorgcentrum ook het warme middagmaal voor een aantal bewoners op die manier presenteren. In kleine hapklare porties, die met de handen kunnen worden opgegeten. Een proefproject vorige maand toonde alvast positieve resultaten. ‘We zagen dat de ouderen weer plezier haalden uit hun maaltijd’, zegt hoofdverpleegkundige Ingrid Vansweevelt. Een zorgcentrum in Aarlen voerde het systeem al in 2011 in, maar in Vlaanderen is het verre van ingeburgerd.
Ondergewicht
‘Het komt er vooral op neer de ouderen een uitdaging te geven waarbij ze zelf initiatief moeten nemen’, verduidelijkt Lieven De Maesschalck. Hij voert al jaren onderzoek naar het thema aan de Thomas More Hogeschool. Hij merkte dat het vooral belangrijk is de taken bij het eten sterk te vereenvoudigen, omdat het ordenend vermogen en ook de aandachtsperiode van de dementerenden sterk achteruitgaat. ‘Uit het onderzoek blijkt bovendien dat het fingerfood ook bijdraagt tot het behoud van het gewicht’, zegt De Maesschalck. ‘Tot twaalf procent van de personen in zorgcentra kampt met ondergewicht.
Hoofdverpleegkundige Vansweevelt toont enkele foto’s van een proefmaaltijd vorige maand. De man op de foto knabbelt op een hamburger die hij tussen het broodje vandaan haalde. ‘Dat is typisch voor dementerende personen’, zegt Vansweevelt. ‘De associatie die wij leggen tussen die verschillende producten, maken zij niet meer.’ Zo zijn ook sommige van de dementerende bewoners vergeten hoe ze moeten eten met bestek. ‘De reflex om de hand naar de mond te brengen, blijft daarentegen veel langer intact’, weet Vansweevelt. ‘Nu worden die personen door ons gevoed, maar met hun vingers zou een aantal onder hen nog wel zelfstandig kunnen eten. En dan ook op eigen tempo.’ Het diensthoofd benadrukt dat daarbij steeds rekening moet worden gehouden met de waardigheid van de ouderen. ‘We zullen daarom vooral focussen op voeding die ook door anderen met de handen wordt gegeten, zoals kleine cakes, frietjes en groenterolletjes.’
Geur en kleur
De ‘flying cook’, zo wordt Marc Van den Borre in Ster der Zee genoemd. Hij pendelt tussen de twee vestigingen van het zorgcentrum, en gaat er op de verschillende afdelingen koken. ‘De geur speelt daarbij een belangrijke rol’, zegt hij. ‘Wanneer er op de afdeling een lekkere geur hangt tijdens het koken, zien we dat de mensen worden gestimuleerd om beter te eten.’ Dat element wil Van den Borre doortrekken in het fingerfood, dat hij mee ontwikkelt.
‘Behalve de geur is ook de kleur van die voeding van belang’, vult Vansweevelt aan. ‘In vele gevallen worden de mensen daar meer door aangetrokken dan door de aard van het voedsel zelf. Rood blijkt erg in trek.’ Het personeel merkte bovendien dat sinds ze de borden op een donkerrood tafellaken plaatsen, de bewoners beter eten. Vroeger stonden ze gewoon op een witte ondergrond.
Trukendoos
Voedingsonderzoeker Lieven De Maesschalk benadrukt dat het fingerfood maar een element is uit de trukendoos die ouderen in zorgcentra beter moet doen eten. ‘Het is absoluut geen oplossing die we bij iedereen kunnen toepassen’, oppert hij. Op kleine afdelingen zoals die van hoofdverpleegkundige Ingrid Vansweevelt wordt daarom ook in de praktijk geprobeerd om met de individuele noden rekening te houden. Zo worden bijvoorbeeld shakes en mousses voorzien voor personen met slikproblemen. ‘De bedoeling is om vanaf begin volgend jaar het fingerfood systematisch op te voeren en er op termijn zelfs een dagelijkse optie van te maken’, vertelt kok Van den Borre. ‘Er is intussen genoeg over geschreven. Hoog tijd om het systeem toe te passen.’
|
